Кой ищи в первuв половінї дивятнадцятого сторuчя модерні французькі малярї яли утїсняти з выставочных салонuв малярuв академічных, ретроградных, та ставалося товды тамкы много шилиякых фіґлuв. Бодлер у єдному из свойых убзорных писань упоминать, ош на перву голу натуру розумні интелигентні никачі модерного мальованя реаговали нормално, гикой на сотворіня искуства. Айбо трафлялася в Парижи й така файта чиляди, што ся страшно мийриґовала при видї намальованої голої жоны. Они просто мусaйили повмітовати гет аттоту гіховну паскудь из выставочного салона. Но, та як думаете, ош тко была тота «благочестива» розмийригована чилядь? Паризькі проституткы, плачені курвы!
За аналогійов собі мыслю, ош найдеся фест нашых русинськых проституток – як плаченых, так просто «добропорядочных» курвuв! – котры нараз януть убпльововати сисю книгу. Прийшлякы йих лем попуддюґувуть, хоть и самі из складеныма рукома сидїти ни будуть – попробивавуть туйка ни єдну сторuнку свойыма товстыма, лепавыма а масныма перстома. Айбо у нашых еротичных спuванках за многі и многі сторuчя спресовано, сконденсовано, здинамічено тuлко страшної русинської силы, што и врата адовы ни одолять нас – русинuв!
Татьбо иппен у аццякых еротичных коломыйках народна фантазія, аницят ся ни ганьблячи, у тарканистых обращиках розвернула ушытку силу свого юмора. И каммайменшоє гойкалованя проты народа нашых “честолюбивых” курвuв было бы не лем несправедливостив, а й провказало б повну тупuсть, малограмотнuсть того, тко гойкалує. Бо иппен еротичні спuванкы, аницят ни бючи проты морали русинського народа, право вказувуть лем на тот бuк житя, котрый дає май бuлше можности ся розґмбати ирониї, юмору, сатирї.
Милый и рuдный русинськый читалнику! Мушу ти вповісти, ош у сuв книзї ерос є лем тым коником, молодинькым файным чивдарьом, котрый нагло тя понесе у низвідані хащі русинської лексикы – майже забытых уже тобов слuв, у круті ґымбы русинської символїкы, тай такый плавом из тобов продубкоче нивянучо розквітлыма долинами истинного русинського юмора, народної фіґлряности. Русинський дух – русинська менталнuсть!
А кить ищи ты, дорогый читалнику, ся прислухаш, ош што чинять из нашыма народныма спuванками такый наші днишнї янычары-спuвакы, та, сиґіняшный ниборе, онь ти ся пuлло вчинить. Бо лем учуй: місто “файно” они спuвавуть “гарно”; місто “палинкы” наливавуть “горілку”, та й вто не в “погары”, ай у “келихы”; в них не “ружа” цвіте в “городци”, ай “троянда” в “саду”; они не “арсаґом”, ай “шляхом” йдуть не на “свальбу”, ай на “весілля”, де в молодого не “боґрийда”, а в молодої не “шлаєр”, и пиля молодых сидять не “дружбове”, тай не “гудакы” там “рупкавуть” “менясонтанц”, ай онь грuм го знає, ош як тото буде по хохляцьки! Айбо ни йдїм сим путьом дале, бо в сuм рахованю вже сам чорт ногу зломить.
И упсталися нам, дорогі браты и сестры русины, лем битанґuські спuванкы. Пак, бо ану най украйинце украдуть уд нас, най перечинять по свому аттакоє:
Піпа у ня пайтикова,
Чутора – жилїзна…
авать:
Та пuду я, хло, на клаку,
Розяжу волоку…
Дале за примір – ушытка сися книга, до котрої по чотиры рядочкы автор збирав де лем мuг: и в селі, и за селом, и в варыши, и за гатаром, и у вuчарських колибах, и в кабінетах майвшшых начальникuв!.. Тай уд кого лем мuг: уд пекарuв и шовферuв, уд пінзіяшuв и дїтвачнї, уд професорuв универзитета, и май знаных писатилuв, малярuв, компоновачuв музыкы, дуже много уд бовтошuв и дохторuв, уд учителuв и новинарuв… Просто уд файных, ипных жuнчовок!.. Тяжко вшыткых переличити!
Дякуву йим за добру помuч у компонованю сиї книгы, котрыв дуже хотів бым приманити, примантити, привороржити до истинно русинськых проблем нашу талантливу русинську молодеж. И вто майперво тому, обы они вже накониць прийшли у русинськоє двиганя, у котроє нам безпека понатыкала тuлко мынкавых професорuв-импотентuв, што за якусь плодотворну роботу тамкы и говорити нїзкым и нїяк.
Йде мойым рuдным русинськым крайом страшный дватысячный гuд! Мы – русины! – на свойuв земли задушены, затрощены, обезправлены безсердечным сусїдом…
И ни мы, ни русины винні в тому, ош каждоє нами чесно вповідженоє слово стає антивкрайинськым. Винні туй тоты битаґы – кыйовські корманьоші, а май украйинце меже украйинцями – галичане!
Айбо ни было щи так пуд Божым сонцьом, обы кырвава ниправда ся держала удгорі вічно! Лем ни вмрім инниськы – задержім, затеплїм у свойых серцях хоть цяточку свого истинного, русинського! А вно живе, оно закодовано вже лем у нашых спuванках. Бо кить ся повбзирати горі-долu, та видиме, ош нынї русинство утрачено нами натuлко, што сама утрата його уже ся нами не осознає.
Но, айбо щи года 1989-го убрав я собі лїтературный русинськый путь, и не з прихоти, ай за розказом серця, та ввuн мuй уже до скона мого віка. Путь сись – по острому ґлоґuвлю, по ріжучому камени, а – босыма ногами: кажда новопорізана раночка серця досягать.
Кить добрый читалник знав мої пережі русинські книгы: “Дїалектарій…” (1993), “Наші спuванкы” (1996), “Наші и нинаші спuванкы” (1999), та легко порозумїє, ош сися книга в аттакому ряду домак логічна. Тай туйкы тямлю, ош як ня наші русины привели до роботы над нив. А каммай универзитетські професоры, котры, кой им упустив многострадалну книгу “Наші спuванкы”, наверли ся на ня, ош русины ни знавуть лати, нифайных слuв ни хоснувуть – у мене в тuв книзї была цяточка того лайливого крохuтя…
И туйкы я ся заинтересовав, ош ци было штось у нас, русинuв, удруковано книгами аттакого. Правда, з дїтинства м знав єдну дїдову казку за русинську еротичну книгу. Айбо дїдо быв брехач – инак бы ни быв дїдом! – та як му было віровать. Хоть може й гріх ми казати аттак за мого дїдика, бо кой им ищи быв дїтваком, та дуже м го любив за доброту и фіґлярнuсть. Иппен овuн ми все казав, ош ганьба – вкрасти, а вповісти, вать написати – нич ни ганьба, вшытко мош, лем бы вто было правда и файно вповіджено. Тать пак дїдо Юра Яночко первый навчив ня спuванок из нифайныма словами. Гий, тямлю, бо й дuставали мы з ним за тото уд мої мамкы, а уд бабкы!..
Иппен товды ми дїдо уповів, ош дись у тридцятому годї, щи за файного й доброго прізідента Томаша Гарика Масарика, прийшли были в нашое село Осuй три панчукы из Прага, котрых привели до мого дїда, гикой до такого, што знає много спuванок из нифайныма словами. Казав дїдо, ош жили вни в Осойи дись тыждинь, и каждый вичuр приходили ид ньому, просили го спuвати дїдовы любимі спuванкы, но, тай записовали тото. А руно тридцять тритього года єден из них, на имня Їржі, принuс му книжичку, правда, писану латынїков, айбо нашыма русинськыма словами, и были там ни вшыткы, што мuй дїдо йим спuвав, айбо многі його спuванкы, аницят ни переиначені. Лем туй кой баба ся дuзнала, ош што вто за книжка, та нич до все ї хотїла спалити. И товды дїдо ї так запрятав, што пак кой уже и я просив, та ни годен ї быв найти. Дале пак я пuшов по світах. А кой им ся вернув, та дїдо вже вмер… И вта книжичка стала дїла мене яковись казков, низбыточным жаданьом, фата морганов!.. Айбо иппен сього, 2000-го, года розобрали в мому рuдному селов и Осойи стару дїдову хыжу – дубові ґеренды и дотипир ни погнили, хоть было йим бuлше гикой сто годuв. И дись там за ґерендов нашепурдали завиту в петечину книжичку, уже в дакuлкох містах погрызену мышми. Вто й было она! Тямлю, ни йшов им домu из Ужгорода, ай литїв им!..
Даву ї в сuв книзі повностив. Тамкы ся она назвала “U koliby” (У колібі), а туйкы – мало инак. И з латнїкы м перетовмачив на цирилїку. Кой тота книжичка ся упущала, товды русины жили у истинно демократичнuв державі Томаша Масарика. И – глядавучи своє, метали собов у вшыткы бокы. Была й провба писма латынїков. Айбо йсе вже наша лингвистична история.
Туйкы м ся повбзирав по світу білому, ош ци в державах, де живуть русины, дись ищи ся ни впущали книгы русинської фолклорної еротикы. И – найшов им!
Восени 1999 года быв им приглашеный до Югославиї на поетичный празник “Костелникова осїнь”. И тамкы, в Новому Садї, дві дуже красні русинські жоны Наталия и Гелена подаровали ми книжичку “Рутеника еротика”, што иппен они ї пудготовили и удруковали 1995 года. Из сиї прекрасно дuбраної и скомпонованої книжичкы упят им позычив дашо до свої. Милый читалнику, ану попризирайся, та вповіш, ош ци вгалїпав ись што м сюда взяв из еротичного фолклора русинuв Югославиї? А спuванкы в них игристі, высокоинтелектуалні, по русинськы фіґлярні, ироничні.
Читаш сисї геніалні шорикы народных еротичных спuванок, та думаш собі, ош тоты русинські фаттьовы, што понапридумували аццисї духовно енергетичні чудеса, й ни гадали называти себе геніями, айбо были ними. И розумієш, ош из мuцного ланца нашої духовної, а май конкретно – фолклорної традиції ни мож уверичи еротичні спuванкы, бо тот ся ланц розпаде.
А кuлко лексикы рuдної вмре из умервщлїньом еротичної спuванкы! Цивілїзовані народы сокотять свої слова де бы лем они ни были! Бо каждоє слово дав чоловіку сам Господь Бог, так гикой дав му кажду цяточку його живої кырви.
Сміло хосновали нинормативну лексику щи древнї писатилї. Так, у давноримського поеты Марціяла є аттакі шорикы латинов: Crede mihi, non est mentula quod digitis. Буквално йсе ся товмачить аттак: “Повіруй ми, ош пуцї не прикажеш, ги перстови”. А вкрайинськый переводчик товмачить аццяк: “Серцю не прикажеш”. Туйкы вас, дорогі мої русины, звідаву просто: “Треба нам аццякоє ханжество?”
До приміру, геній анґлицької литературы Вільям Шекспір має у свому словникови пuвдрага тысячі еротичных термінuв. И вни вже стали нормов словесного житя анґлійця.
Тай каждый розумный и хоть мало навпереда никавучый чоловік розуміє, ош ушыткы лексичні пласты иннишньої бисїды ся переплавлять у єдно (де нич ни запріщено!) цїлоє, и тоты, тко буде жити после нас, ни януть ся й творити на вто, што щи нидавно так страшно мийриґовало “честолюбивых” курвuв.
Симона де Бовуар – жона Жан-Поля Сартра – писала: “У писатиля ниє, тай ни годно быти тайн уд читалника – оголенuсть писатиля перед читалником має быти повнов”. Туйкы ся говорить за народ, ги за писатиля, и такый за народ, гикой за читалника: иппен у свойых еротичных спuванках народ хоче быти перед самым собов лем такым, гикой овuн є.
Из многых благ, што йих Господь Бог так щедро даровав чоловіку – любов, робота, іда, отдых а ині – кажда нація має на первому містї своє, майлюбимоє.
У русина на первому містї – любов: и духовна – до вuтцuзнины, и фізична – до жоны. Йсе вшытко ся легко прочитує з нашых еротичных, тай не лем –спuванок. Дале в русина йде робота, іда, отдых…
А в украйинця? Пuчнїм из украйинської класикы:
Еней з Дїдоною возились,
Неначе з оселедцем кіт…–
читаєме дуже рідкоє впоминання за еротику в “Енеїдї” Ивана Котляревського.
И што туйкы видиме? Сиґіняшному Енейови не Дїдонина дїра в гадках, ай – іда! – оселедець… Так ся й видить, ош уже ледвы чекать, обы перейти уд нисмачної Дїдоны до смачного гиринька…
А тямите того украйинського гетмана Сагайдачного, што “проміняв жінку на тютюн та й люльку…”. Точно, ош “необачный”. А по русинськы щи й – ниперебачный!
А украйиниць Иван Карась из знаної опереты “Запорожець за Дунаєм” куда втїкать уд свої жоны Одаркы? Тот бы лем пив а спав!
Авать абсолутный, идеалный украйиниць Стецько из пєсы Гр.Квіткы-Основ`яненка “Сватання на Гончарівцї” про што динь и нuч думать?! – “Що то вже я люблю обідати! Я б і вдень і вночі усе б обідав би, та обідав би, та обідав би!..” А кой того суперукрайинця повели сватати, та ввuн и каже: “Цур йому, сьому сватанню, – яке довге! Коли б швидше спати!”
Айбо доста, бо примірuв туйкы мілійоны, з якых видиме, ош украйинце бы лем іли, спали, отдыхали, а при бідї – робили… А любов?!.. Ай, украйиниць обы лем ґиндюх набитый мав, авать ищи – дуже любить началниковати!
И такый туй уповіште ми, ош годно такоє быти обы наш русин лишив файну ниудрымбану жuнчовку изза якыхись гиринькuв, піпы, догану, авать погара палинкы?.. Тать – шуга! Ниґда!
Иппен тому, кой читаєме у анґлицькому словарьови світового секса за май лїпшых теоретикuв и практикuв сього сятого дїла, та ймак ся ни чудуйиме, ош на первuм містї туй идуть французы, дале за ними – японцї, китайцї, жиды, абхазцї, якуты…, а за вкрайинцuв ся тамкы и ни впоминать. Завто ся впоминавуть русины!
Мы ни научникы, обы ся пхати в глубжі поковбікы тої разности, што ся проникує в одношіню того ци гинтого народа до його величности Ероса, айбо и з упомнянутого туйкы видиме, ош генетично русинськый нарuд и нарuд украйинськый мавуть натuлко разні групы кырви, што при йих злитю, зєднаню резултат єден – смирть!
Ткось ся засміє: позирайся, ош на чому тот стройить психологію націоналної нетермимости?! А чому бы й ньи? Бо догадайме собі глубоко мудрі слова днишнього генія Романа Віктюка: “Хыба мош не исслїдовати сексуалну стихію индивида, кить май куршый путь меже двома душами – вто пенїс, пуца? Кить головный спосuб зязи меже серцями – сексуалноє притяжіня? Кить секс – основа світопорядка?..”
А дниська, у нашому страшному житю, менї ся видить, ош ушткы ритмы людського кываня майперво ся направлявуть на “нижнї штокы” – на худобинськоє начало.
До крайнього краю довuх сисю проблему италійськый геній Пєр Паоло Пазолїнї, кой уповів, ош “…лайка и єресь – єдинока світла памнять по Христови…”.
Айбо ни берім так глубоко. Говорім за май благого Ероса, без помочи котрого ни творив ани єден истинный писатиль. Спомнянїм собі туйкы безсмертного Пушкіна, котрый ищи молодюком
Читал охотно Апулея,
А Цицерона не читал…
И благословив Пушкіна у велику лїтературу не “старик Державін”, ай молодюк Иван Барков, котрому на знак любови и удячности Пушкін присятив цїлі поемы, много стихuв. Бо иппен легкuсть и природнuсть интонациї Баркова, чуєся у “Євгенїю Онєгіну” и иных поемах Пушкіна.
Ймак ни случайно у сuв книзї на помuч забытойменным творцям русинськых еротичных спuванок узяли сьме конгеніялных руськых поетuв. И почали сьме из Ивана Баркова, сиґіняшного манаха, што прожив лем якыхось тридцять шість годuв. Догадаву вам туйкы, ош умер сись манах Барков доста чудно: засунув голову в кальгу, так што вон стрыміла лем гола гузиця, в котру быв засунутый у трумбетку скрученый парадный папірь из його послїдным и май куршым стишком:
Жив грішно,
А вмер смішно.
Безсмертна поема Ивана Баркова “Лука Мудищев” стовмачена нами гикой “Митьо Пуцище” – сяк май точні й конкретні асоциациї будуть у днишньых русинських читалникuв.
Великі еротичні писаня Пушкіна, такі гикой “Гаврилиада”, “Фавн и пастушка”, “Граф Нулин”, “Царь Никита и сорок его дочерей”, “Тень Баркова” й ині, лишаєме молодым русинським товмачам, а мы туйкы даєме лем подешто из його куртых еротичных стихuв. Так є и з Лермонтовом, Тургенєвом, Некрасовом, Маяковськым, Высоцькым и Єсєнїном, котрый писав собі цїмборови Кусїкову: “Сам видиш, ош лаву, крыву матом. Бо вд усього, што вижу довкола, пuлло ми онь до блюваня…”.
Пuлло дниська й нашому русинському народови. Страшно пuлло.
Тко виден? Што робити? Быти вать ни быти?..
Айбо кить быти, та треба ся розпутовати из сих кырвавых пут, што йих нам “добропорядочні” сусїдове наверли не лем на рукы-ногы, а й на душі. Но, а розпутаный Ерос є нашым май первым ослободителным фронтом.
Сиґіняшному русинському чилядникови дниська мош yжити лем из мuцнов лайков, а ипнов еротичнов фіґльов, што май файно звучить у еротичнuв коломыйцї.
Памнятайте, людкове, кить ни даме вмерти нашuв спuванцї, а каммай – еротичнuв! – та ни даме повмирати й самы собі.
И я – пядисятпятьрuчный чилядник из пядисятрuчнов практиков и опытом высокоштокової еротичної лайкы! – пuшов им ся аддека усповідати.
До старого манаха.
Но та пак звідать ня манах:
Ци сквернословиш?
Я му кажу чисту правду:
Лaву, отче! Шкабрю! Загынaву у вшытко, што лем вижу а знаву!.. Бо світ инниськы такый страшный, такый тяжкый, такый несправедливый!.. Єдным словом – йобаный світ!
А ввuн ми каже:
Та пак може бы ты хотїв, обым тя щи й благословив на аттакоє?
Благослови.
Иван Петровцій.
КНИГУ ИВАНА ПЕТРОВЦІЯ "БИТАНГІВСЬКІ СПІВАНКЫ" МОШ ДІСТАТИ УД АВТОРА.
ЗВІДАЙТЕ
